qqq
Bouwwerf: NV. Scheepsbouw Maatschappij Nieuwe Waterweg (in 1925 0vergenomen door de RDM)
Tonnage: 8854 brt
L x B x H: 141,98 x 17,68 x 12,19 m.
Voortstuwing: Brown Curtis turbine 4200 apk; 1 schroef
Snelheid: 13 knopen
Passagiers: 1e klasse: 14, 2e klasse: 174, 3e klasse: 802
Bemanning: 89
Gebouwd uit staal met twee dekken, drie ruimen en besteld als vrachtschip van de Gaasterdyk klasse.
Uitgebreide technische gegevens
De kiel werd gelegd op 30 juni 1919 en het schip werd te water gelaten op 6 december 1920. De overdacht vond plaats op 25 oktober 1921. Haar eerste reis, die begon op 2 november 1921, voerde van Rotterdam via Vigo en Havana naar havens aan de oostkust van Mexico.
1928 De passagiersindeling veranderde naar 14 in de eersteklas en 950 in de derdeklas.
1929 Op 8 juli liep de Leerdam (kapitein J. van Dulken), van Vigo op weg naar Havanna en Mexico, op de rotsen bij San Jorge (Azoren) De passagiers en een deel van de bemanning werden aan land gebracht, maar later weer aan boord genomen. Het schip kwam op eigen kracht los en ging voor anker bij Horta. Twee dagen later werden de passagiers overgenomen door het ss Spaarndam. De Leerdam voer terug naar Rotterdam voor reparatie bij de werf van Wilton. (Algemeen Handelsblad 19-07)
1934 Vanwege de depressie en de veranderingen in de handel op de Mexico route, werd het schip opgelegd
1935 Verbouwing op de werf van P. Smit Jr. in Rotterdam. De dummy-schoorsteen werd verwijder en de passagierscapaciteit werd uitgebreid tot 30 in de eersteklas en 60 in de derdeklas met 48 bemanningsleden. Daarna terug in de vaart als vrachtschip op de route van Rotterdam naar New York.
1940 In mei werd het schip door de Nederlandse regering in beslag genomen en in charter gegeven aan het British Ministry of War Transport. Grijs geverfd kwam ze in dienst van de geallieerde oorlogsinspanningen.
1946 Op 2 mei stopte de oorlogsdienst voor haar en werd ze uitgerust om 98 passagiers in eersteklas accommodatie te vervoeren. Ze keerde terug op de Rotterdam – New York route.
1952 In de vaart op Baltimore in plaats van New York.
1953 In december werd ze opgelegd in Rotterdam in afwachting van afvoer van de vloot.
1954 De formele eigenaar werd NV Bureau Wijsmuller, scheepvaart, transport & zeesleepvaart maatschappij, IJmuiden, die de "Leerdam" onder Nederlandse vlag met lading van Hamburg via de Perzische Golf naar Japan bracht. Het schip vertrok op 13 maart van Rotterdam naar Hamburg om te worden geladen en arriveerde uiteindelijk op 27 augustus te Yokohama. Het sloopbedrijf was de IINO Shipbuilding & Engineering Co. Ltd. (New York), die in september 1954 te Kawasaki met het slopen begon.
Zusterschepen: Maasdam (3), Edam (4), Spaarndam (2)
(Tijdens de bouw werden de plannen gewijzigd: De vier zusterschepen kregen passagiersaccommodatie. Vandaar het achtervoegsel "-dam". Deze passagiersaccommodatie ( 1000, waarvan 800 in 3e klasse) hield verband met het toegenomen aantal seizoenarbeiders uit Spanje dat naar Mexico en Cuba reisde. Om de schepen meer aanzien te geven kregen zij een tweede schoorsteen als dummy.
In 1934 werden zij weer verbouwd tot vrachtschepen, waarbij de loze schoorsteen kwam te vervallen.)
Bronnen
Boer, G.J. de “125 jaar Holland Amerika Lijn”; uitg. De Alk, Alkmaar 1998; ISBN 90 6013 074 X
Dalkmann, H.A. en Schoonderbeek, A. “125 years of Holland America Line”; Edinburgh Pentland Press 1998
Herk, C. van “De Schepen van de Holland Amerika Lijn”, uitg. de Boer, Bussum 1981
Seabrook, W.C. “In the War at Sea”; uitg. HAL, second edition 1950
Websites
Maritiem Historische Databank
RDM-archief
Maritiem Digitaal
Konvooireizen (Klik op SHIP SEARCH in linker kolom)
BIJZONDERE GEBEURTENISSEN
1941 ss Leerdam overleeft duikboot-aanvallen op konvooi tijdens drie opeenvolgende nachten.
1943 ss Leerdam ontsnapt aan ramp in de haven van New York
In januari was het bijna gebeurd met het ss Leerdam, terwijl het schip lag op de ankerplaats voor explosieve lading in de Gravesend Bay. Het schip (kapitein C.H.P. Coster) was geladen met ammunitie.
Het Amerikaanse schip "Extavia" probeerde tegen het tij in te draaien bij een stijve WNW bries. Dit lukte niet. Onbestuurbaar kwam zij op de "Leerdam " af. 2e Stuurman V.T. Lootsma liep snel naar het voorschip en liet het BB anker slippen, waardoor de "Leerdam" circa 100 meter achteruit dreef. De "Extavia" kon echter een aanvaring niet geheel voorkomen, maar kwam dwars voor het schip te liggen, waardoor de boeg wat verbogen werd. Lootsma's tegenwoordigheid van geest wist zodoende een nare ramp te voorkomen.
1943 ss Leerdam vertrekt op 7 augustus als commodore-schip van één van de grootste konvooien (HX 251) uit de haven van New York
Maar liefst 85 koopvaarders en 23 escorteurs telde dit konvooi, dat 23 augustus arriveerde te Liverpool. De "Leerdam" (kapitein Rens Brands) was afgeladen met 500 ton TNT. Op de terugreis naar Montreal werd dat konvooi gedurende 8 dagen doelwit van een wolfpack van wel 30 U-boten. Bij een felle strijd in het westelijk deel van de Atlantische oceaan werd één U-boot tot zinken gebracht en 3 andere waarschijnlijk ook; en anderen liepen schade op.
1943 - 1944 ss Leerdam maakt reis om de wereld van Liverpool tot Liverpool
Als commodore-schip van 44 schepen vaart zij af van Liverpool met een lading oorlogsmateriaal, waaronder1600 ton explosieven bestemd voor het Middellandse Zeegebied. Met Kerstmis is er duikbootalarm in de Golf van Biskaje, maar het konvooi passeert veilig de Straat van Gibraltar en bereikt Port Said. Dan gaat de reis verder via Aden naar Karachi, Bombay, Cochin, Colombo, Vizagapatam en Madras. In de wateren rond India werden er verscheidene aanvallen uitgevoerd door Japanse duikboten, waarbij 4 schepen tot zinken werden gebracht.
Daarna ging het zuidwaarts langs het door Japan gecontroleerde gebied met de constante dreiging van Japanse vliegtuigen en oorlogsschepen. Het schip bereikte Freemantle en deed Sydney en Melbourne aan. Vanuit Australië ging het over de Pacific naar Panama en van daar via Guantanamo Bay naar New York. Tenslotte keerde het schip op 11 juli terug in Liverpool na een reis van 134 dagen waarbij 30.409 zeemijl werden afgelegd!!